فهم اقتصاد خرد مهم ترین سلاح شما مقابل تورم

منتشر شده در 1404/09/01

تورم در ایران فقط یک عدد روی کاغذ نیست. هر بار که قیمت ها بالا می رود و درآمد شما عقب می ماند، در عمل بخشی از آینده خودتان را از دست می دهید.

اما نکته مهم این است که بیشتر مردم تورم را فقط از زاویه اقتصاد کلان می بینند و منتظر تصمیم های دولت و بانک مرکزی می مانند، در حالی که شکست یا موفقیت شما در برابر تورم، در سطح اقتصاد خرد و تصمیم های روزمره تان رقم می خورد.

من، فرشاد مصفا، سال ها است در بازار بورس، طلا و ارز دیجیتال سبدگردانی می کنم و در کنار آن استارتاپ حقوقی در حوزه مشاوره و وکالت را مدیریت می کنم. در این سال ها بارها دیده ام دو نفر با درآمد و شرایط شبیه هم، بعد از چند سال در دو نقطه کاملا متفاوت می ایستند؛ یکی زیر بار تورم له می شود، دیگری به دارایی و آرامش مالی می رسد.

تفاوت اصلی معمولا در فهم و اجرای چند اصل ساده اقتصاد خرد است، نه در شانس و رابطه و ضریب هوشی.

در این مطلب می خواهم از زاویه تجربه عملی خودم توضیح بدهم چرا بدون فهم اقتصاد خرد، در برابر تورم تقریبا حتما بازنده اید و چه تغییراتی می توانید از همین امروز در رفتار مالی خودتان ایجاد کنید.

فهم اقتصاد خرد در زندگی روزمره یعنی چه

اقتصاد خرد در ظاهر یک درس دانشگاهی است، اما در عمل چیزی است که هر روز در زندگی واقعی لمسش می کنید. اقتصاد خرد به این سوال ها جواب می دهد:

این ماه چه بخشی از درآمد را خرج و چه بخشی را سرمایه گذاری کنم
برای خرید خانه، ماشین، گوشی یا لوازم غیر ضروری چه زمانی مناسب است
کدام هزینه ها را می توانم کم کنم و کدام را اگر کم کنم در آینده ضرر می کنم
چطور بین لذت امروز و امنیت مالی فردا تعادل بسازم

اگر این منطق را نشناسید، تصمیم های مالی شما صرفا واکنشی و احساسی می شود. در اقتصاد تورمی، تصمیم واکنشی تقریبا همیشه یعنی باخت.

در ادامه چند مفهوم مهم اقتصاد خرد را به زبان ساده و با نگاه کاربردی در زندگی روزمره توضیح می دهم.

هزینه فرصت؛ پولی که ظاهرا خرج نمی کنید ولی از دست می دهید

هزینه فرصت یعنی وقتی یک انتخاب انجام می دهید، از چه فرصت دیگری می گذرید.

بگذارید خیلی ساده بگویم: هر خرید بزرگ، معادل یک سرمایه گذاری است که انجام نشده است.

چند مثال ساده از چیزی که در پرونده ها و زندگی واقعی افراد دیده ام:

کسی که هر دو سه سال یک بار ماشینش را عوض می کند و چند صد میلیون اختلاف قیمت می دهد، معمولا اصلا حساب نکرده اگر همین پول در یک سبد معقول از سهام، طلا یا صندوق ها کار می کرد، بعد ده سال چه رقمی می شد.
خانواده ای که بخش زیادی از پول خود را برای اجاره خانه ای فراتر از توان واقعی شان می دهند، در عمل هزینه فرصت تشکیل سرمایه اولیه برای خرید یک واحد کوچکتر یا ورود حساب شده به بازارهای مالی را از دست می دهند.
کسی که 50 یا 60 میلیون برای گوشی پرچمدار هزینه می کند، هزینه فرصت آموزش، سرمایه گذاری یا حتی شروع یک کسب و کار کوچک را نادیده می گیرد.

بیشتر مردم فقط برچسب قیمت را می بینند.

اقتصاد خرد به شما یاد می دهد قیمت واقعی را ببینید؛ یعنی ارزش سرمایه گذاری از دست رفته را.

اگر عادت کنید قبل از هر خرید بزرگ از خودتان بپرسید «این پول اگر به شکل منطقی سرمایه گذاری می شد، پنج سال بعد چقدر می شد؟»، بخش قابل توجهی از خریدهای اشتباه شما خود به خود حذف می شود.

کشش قیمتی؛ کدام خرج ها را باید زودتر کم کنید

کشش قیمتی در اقتصاد خرد یعنی این که وقتی قیمت یک چیز بالا می رود، مصرف شما چقدر تغییر می کند.

در زندگی واقعی، این مفهوم به شما کمک می کند بفهمید در دوره های تورم بالا، کدام هزینه ها را باید سریع تنظیم کنید و کدام را تا جای ممکن حفظ کنید.

به صورت عملی:

نیازهای اصلی مثل غذا، حداقلی از حمل و نقل، سقف بالای سر و سلامت، کشش کمی دارند؛ تا حد زیادی باید حفظ شوند، فقط می توان شکل آنها را بهینه کرد.
تفریحات لوکس، رستوران های گران، خرید لباس برند، وسایل تزئینی، کشش بالایی دارند؛ می توانید به سرعت و بدون آسیب جدی به کیفیت واقعی زندگی، این هزینه ها را کم یا موقتا حذف کنید.
بعضی هزینه ها مثل اینترنت، آموزش، زبان، مهارت، در ظاهر قابل حذف هستند، اما حذف آنها در بلندمدت شما را فقیرتر می کند؛ چون سرمایه انسانی شما را تضعیف می کند.

مشکل رایج این است که بسیاری از خانواده ها دقیقا برعکس عمل می کنند؛

برای این که «ظاهر زندگی» حفظ شود، از آموزش، سلامت و سرمایه گذاری می زنند، اما خرج های نمایشی را نگه می دارند.

در تورم بالا، این تصمیم ها در ظاهر شاید زندگی را شیک نگه دارد، اما در واقعیت، هر سال شما را ضعیف تر می کند.

تعادل شخصی دخل و خرج و سرمایه گذاری

در اقتصاد خرد، تعادل بازار جایی است که عرضه و تقاضا با هم هماهنگ می شوند.

در زندگی مالی شخصی هم باید به یک تعادل واقعی برسید؛ تعادلی بین:

هزینه های ضروری
سبک زندگی و لذت امروز
پس انداز و سرمایه گذاری بلندمدت

تورم بالا این تعادل را به هم می زند.

اگر فعالانه تعادل را بازتنظیم نکنید، هر ماه یک قدم از استاندارد واقعی زندگی عقب می افتید.

چیزی که در جلسات مشاوره بارها دیده ام این است:

افراد تصور می کنند «اگر چیزی از آخر ماه ماند، سرمایه گذاری می کنم»
در عمل، در اقتصاد تورمی تقریبا هیچ وقت چیزی باقی نمی ماند

تعادل سالم در اقتصاد تورمی این است که:

درصد مشخصی از درآمد، ابتدای ماه و به شکل خودکار به سرمایه گذاری اختصاص پیدا کند
بدهی های مصرفی پرریسک تا حد امکان محدود شوند
سبک زندگی به گونه ای تنظیم شود که بتوانید چند سال پشت سر هم بدون وقفه سرمایه گذاری منظم انجام دهید

اگر سرمایه گذاری را به آخر ماه و شرایط روحی خودتان بسپارید، تورم همیشه از شما جلوتر خواهد بود.

تمرکز روی رفتار به جای عدد تورم

بسیاری از مردم، انرژی روانی خودشان را صرف دنبال کردن عدد تورم، قیمت دلار، قیمت سکه و خبرهای کلان می کنند، اما کمتر پیش می آید به شکل جدی ساختار رفتار مالی شان را تغییر دهند.

واقعیت این است که:

شما تورم را کنترل نمی کنید
اما ساختار تصمیم های اقتصادی خودتان را می توانید کاملا کنترل کنید

دو نفر را تصور کنید که هر دو در اقتصادی با تورم 40 درصد زندگی می کنند:

نفر اول، تقریبا تمام درآمدش را صرف هزینه های جاری و سبک زندگی می کند و اگر چیزی ماند، شاید گاهی طلا یا ارز بخرد
نفر دوم، از ابتدای ماه 20 تا 30 درصد درآمد را به یک سبد مشخص از دارایی ها اختصاص می دهد و بقیه خرج ها را با همان باقی مانده تنظیم می کند

تورم برای هر دو یکسان است، اما نتیجه ده سال بعد این دو نفر به هیچ وجه شبیه هم نیست.

اقتصاد خرد کمک می کند تمرکز خودتان را از «شکایت از تورم» به «طراحی رفتار مالی» منتقل کنید.

اقتصاد خرد و سرمایه گذاری حرفه ای

در تیم سبدگردانی ما، قبل از این که وارد بحث سهم، صندوق، طلا یا ارز دیجیتال شویم، اول رفتار مالی شخص را بررسی می کنیم.

چند سوال کلیدی که همیشه برای من مهم است:

در چند سال اخیر چند بار خرید یا فروش هیجانی داشته ای
معمولا در اوج قیمت می خری و در کف قیمت می فروشی یا برعکس
تحمل تو در برابر نوسان چقدر است
در زندگی روزمره چقدر تحت تاثیر تبلیغات و چشم و هم چشمی قرار می گیری

اگر اقتصاد خرد زندگی روزمره را جدی نگرفته باشید، حتی بهترین تحلیل تکنیکال و بنیادی هم در لحظه های سخت بازار، جلوی اشتباه شما را نمی گیرد.

در نقطه های حساس، این رفتار شما است که تصمیم می گیرد، نه نمودارها.

به همین دلیل است که بخش مهمی از کار حرفه ای در سبدگردانی، صرفا انتخاب دارایی نیست؛ بلکه طراحی ساختار، مدیریت ریسک و کنترل رفتار سرمایه گذار است.

چند خطای رایج که تورم را برای شما دو برابر می کند

از تجربه سال ها کار با سرمایه گذاران و موکلان حقوقی، چند خطای تکراری را بارها دیده ام:

اشتباه گرفتن گرانی با ارزش

بسیاری از افراد ناخودآگاه این طور فکر می کنند که اگر چیزی گران است پس حتما ارزشمند است؛

چه در مورد خانه و ماشین، چه در مورد سهام، ارز دیجیتال یا حتی دوره های آموزشی.

اقتصاد خرد از شما می خواهد بپرسید:

چرا این قیمت بالا است
آیا پشت آن جریان درآمد واقعی، کمیابی منطقی یا ارزش ذاتی وجود دارد
یا صرفا موج هیجان و تبلیغات است

وقتی هر چیز گران را معادل با ارزشمند ببینید، طبیعتا در بازارهای حبابی اولین قربانی هستید.

قربانی کردن سرمایه انسانی برای حفظ ظاهر

سرمایه انسانی شامل دانش، مهارت، تجربه و شبکه ارتباطی شما است.

در بلندمدت این سرمایه از هر دارایی مالی دیگری مهم تر است.

اما در فشار تورم، خیلی ها برای حفظ ظاهر و سبک زندگی، بودجه آموزش، زبان، مهارت و سلامت را کم می کنند، اما قسط گوشی، ماشین و خرج های نمایشی را نگه می دارند.

این تصمیم در کوتاه مدت فشار روانی را کمی کم می کند، اما در بلندمدت شما را وابسته تر و ضعیف تر می کند.

نداشتن استراتژی خروج

اقتصاد خرد فقط درباره شروع نیست، درباره خروج هم هست.

در بازار مالی، نداشتن استراتژی خروج باعث می شود:

در سود، طمع کنید و هیچ وقت سیو سود نکنید
در ضرر، یا با ترس زودتر از حد بفروشید یا از ترس قبول ضرر تا نابودی سرمایه صبر کنید

در خریدهای بزرگ مثل ملک یا شراکت هم همین است.

قبل از هر تعهد مالی بزرگ باید از خودتان بپرسید:

اگر شرایط بدتر شد، چطور می توانم از این تصمیم خارج شوم
چقدر زمان و هزینه لازم دارد که از این موقعیت بیرون بیایم

اگر جواب روشنی ندارید، خود این یک هشدار جدی است.

یک چارچوب ساده قبل از هر تصمیم مالی مهم

برای این که اقتصاد خرد در زندگی شما عملی شود، پیشنهاد می کنم قبل از هر تصمیم مالی مهم این چهار سوال را از خودتان بپرسید:

اگر همین پول را در یک گزینه سرمایه گذاری معقول بگذارم، پنج سال بعد چه عددی می شود
این خرید واقعا کیفیت زندگی عمیق من را بهتر می کند یا فقط ظاهر را تغییر می دهد
اگر درآمدم یک دوره 20 تا 30 درصد کمتر شد، باز هم از این تصمیم راضی خواهم بود
راه خروج من از این تصمیم چیست و چقدر قابل اجرا است

اگر با خودتان صادق باشید، همین چهار سوال تعداد زیادی از تصمیم های پرریسک و احساسی را حذف می کند.

سبک زندگی مقاوم در برابر تورم

اقتصاد تورمی نیاز به «سبک زندگی مقاوم» دارد؛ سبک زندگی ای که روی این ستون ها بنا شده باشد:

هزینه های ضروری و سرمایه انسانی در اولویت هستند
سرمایه گذاری رکن ثابت بودجه است نه گزینه اضافی آخر ماه
وابستگی به کالاها و عادت های لوکس کم می شود
تصمیم های مالی با محاسبه هزینه فرصت و سناریو بدبینانه گرفته می شود

وقتی این ستون ها را بسازید، تورم صفر نمی شود، اما اثر آن روی زندگی شما به شکل جدی کنترل می شود.

چرا همراهی یک تیم حرفه ای می تواند بازی را عوض کند

حقیقت این است که اکثر افراد، حتی اگر اصول را بدانند، در عمل نمی توانند به تنهایی ساختار مالی منظم و پایدار برای خودشان بسازند.

چند دلیل ساده دارد:

فشار روانی تورم و نوسان بازار زیاد است
انسان در لحظه های مهم تحت تاثیر احساس، ترس و طمع تصمیم می گیرد
پیاده سازی اصول، نیاز به زمان، تجربه و تمرکز دارد

به همین دلیل در دنیا، حتی افراد باسواد و مدیران حرفه ای هم برای بخشی از دارایی خود از سبدگردان ها و مشاوران مستقل استفاده می کنند.

هدف این است که تصمیم های مالی از حالت واکنشی و لحظه ای به حالت ساختارمند و قابل دفاع تبدیل شود.

در تیم من، ما دقیقا روی همین موضوع تمرکز کرده ایم:

کمک کنیم اقتصاد خرد و مدیریت رفتار مالی، در عمل در سبد دارایی شما پیاده شود، نه فقط روی کاغذ.

خدمات ما در تیم فرشاد مصفا

اگر می خواهید این حرف ها را فقط به شکل تئوری نگذارید و برای دارایی های خودتان یک ساختار واقعی و حرفه ای بسازید، می توانید از خدمات تیم من استفاده کنید.

خدمات تیم فرشاد مصفا

اگر به دنبال مدیریت حرفه ای دارایی خود هستید، می توانید از خدمات تخصصی سبدگردانی ما استفاده کنید:

همچنین در تیم ما یک استارتاپ حقوقی فعال است که خدمات مشاوره و وکالت را با نگاه اقتصادی برای کسب و کارها و افراد ارائه می دهد.

نویسنده: فرشاد مصفا

کارشناس ارشد مدیریت کارآفرینی از دانشگاه تهران

موسس تیم سبدگردانی و استارتاپ حقوقی در زمینه مشاوره و وکالت

با بیش از ده سال سابقه فعالیت در بازار بورس، طلا و ارز دیجیتال

اینستاگرام: https://www.instagram.com/farshadmosaffa/

یوتیوب: https://youtube.com/@farshadmosaffa

لینکدین: https://www.linkedin.com/in/farshad-mosaffa

توییتر (X): https://x.com/FarshadMosaffa