نماد دارا یکم چیست و چرا خیلی‌ها ضرر کردند؟

در سال 1399 دولت تصمیم گرفت بخشی از سهام شرکت های بزرگ دولتی را از طریق بورس به مردم واگذار کند. طرحی که نامش «صندوق های ETF دولتی» بود و هدفش مردمی کردن اقتصاد عنوان شد.

اولین صندوق این طرح دارا یکم نام گرفت. در ظاهر فرصتی طلایی برای سرمایه گذاری بود، اما برای خیلی ها تبدیل شد به یکی از تلخ ترین تجربه های مالی زندگی شان.

من، فرشاد مصفا، از سال 93 در بازارهای مالی فعال هستم و تجربه مستقیم سبدگردانی در بورس، طلا و ارز دیجیتال دارم. در این مقاله توضیح می دهم دارا یکم چه بود، چرا بسیاری از مردم ضرر کردند و از این ماجرا چه درس هایی باید گرفت.

دارا یکم چه بود؟

دارا یکم یک صندوق قابل معامله بورسی بود. یعنی مردم می توانستند واحدهای آن را مثل سهم در بورس بخرند و بفروشند.

ترکیب اصلی دارا یکم شامل سهام این شرکت ها بود:

• بانک ملت
• بانک تجارت
• بانک صادرات
• بیمه البرز
• بیمه اتکایی امین

دولت این سهام را با تخفیف حدود 20 درصدی نسبت به قیمت بازار عرضه کرد. هدفش این بود که مردم بیشتر وارد بورس شوند و خودش هم نقدینگی جذب کند.

چرا استقبال زیاد شد؟

در آن زمان بورس در اوج تاریخی بود. شاخص کل هر روز رکورد می زد و تقریباً همه از سود چند برابری حرف می زدند.

خیلی از مردم بدون شناخت از مفهوم صندوق های ETF، فقط به امید سود سریع، دارا یکم خریدند.

در واقع، مردم به جای تحلیل، از ترس عقب ماندن وارد شدند. این همان چیزی است که در روان شناسی مالی به آن FOMO می گوییم؛ یعنی ترس از جا ماندن.

چرا دارا یکم باعث ضرر شد؟

1. مردم نمی دانستند چه می خرند

ETF ها ارزش خود را از میانگین قیمت سهام داخلشان می گیرند. اگر سهام بانک ها رشد نمی کرد، دارا یکم هم رشد نمی کرد.

اما خیلی ها فکر کردند دارا یکم مثل یک سهم معمولی است که ممکن است چند برابر شود.

2. تاخیر در بازگشایی نماد

خریداران در اردیبهشت خرید کردند، اما نماد صندوق تا خرداد قابل معامله نبود. در این فاصله بازار شروع به ریزش کرد.

وقتی دارا یکم باز شد، قیمت آن کمتر از قیمت خرید مردم بود. اولین تجربه بورسی هزاران نفر با زیان شروع شد.

3. نبود آموزش و شفافیت

رسانه ها فقط از «تخفیف 20 درصدی» گفتند، اما هیچ کس از ریسک بازار سرمایه نگفت.

نتیجه این شد که مردم فکر کردند خریدشان تضمینی است. وقتی بازار منفی شد، احساس کردند فریب خورده اند.

4. ترکیب پرریسک صندوق

بیشتر دارایی دارا یکم مربوط به سهام بانکی بود. بانک هایی که مشکلات ساختاری و زیان انباشته داشتند.

به زبان ساده، مردم به جای خرید سهام متنوع، در یک سبد بانکی ضعیف سرمایه گذاری کردند.

آیا طرح دارا یکم اشتباه بود؟

خود ایده ETF اشتباه نبود. در دنیا صندوق های قابل معامله یکی از ابزارهای مفید سرمایه گذاری هستند.

اما زمان عرضه دارا یکم بدترین زمان ممکن بود؛ اوج حباب بورس.

دولت برای جذب نقدینگی عجله کرد. آموزش نداد. شفاف نبود. همین باعث شد طرحی که می توانست اعتمادساز باشد، برعکس عمل کند و اعتماد را از بین ببرد.

چه کسانی سود کردند؟

تنها افرادی که در روزهای اول بازگشایی فروختند یا بعد از ریزش شدید در قیمت های پایین خریدند، توانستند سود بگیرند.

اما اکثریت مردم که در زمان تبلیغات خرید کرده بودند، بین 30 تا 50 درصد زیان دیدند.

تجربه دارا یکم از نگاه من

به عنوان کسی که سال ها سبدگردانی کرده ام، می توانم بگویم بزرگ ترین مشکل این بود که مردم نمی دانستند چرا خرید می کنند.

سرمایه گذاری بدون تحلیل یعنی شرط بندی.

اگر کسی نمی داند هدفش چیست، زمان فروش را هم نمی داند.

دارا یکم قربانی ناآگاهی و هیجان عمومی شد.

نقش دولت در ماجرای دارا یکم

وقتی دولت وارد بازار می شود، اعتماد مردم هم با آن می آید.

اما در دارا یکم، پس از فروش واحدها، هیچ حمایت واقعی و اطلاع رسانی شفافی انجام نشد.

صندوق بازارگردان مؤثر نداشت، ارزش واقعی به مردم توضیح داده نشد، و در نهایت، اعتماد از بین رفت.

اگر دولت این طرح را در شرایط آرام تر و با آموزش درست اجرا می کرد، می توانست تجربه موفقی باشد.

اما در اوج هیجان بازار، نتیجه برعکس شد و بسیاری از مردم برای همیشه از بورس دل بریدند.

دارا یکم امروز چقدر می ارزد؟

ارزش دارا یکم بستگی مستقیم به قیمت سهام بانک ها دارد.

در بعضی دوره ها، ارزش آن دوباره به قیمت اسمی نزدیک شد، اما در بیشتر سال های بعد، بازدهی آن از تورم عقب مانده است.

به زبان ساده، حتی اگر عدد واحدها بالا رفته باشد، قدرت خرید سرمایه گذاران کاهش یافته است.

آیا نگهداری دارا یکم منطقی است؟

اگر افق سرمایه گذاری کوتاه است، فروش منطقی تر است چون نوسان سهام بانکی زیاد است.

اما اگر دید بلندمدت داری و انتظار داری بانک ها اصلاح ساختار دهند، نگهداری می تواند توجیه داشته باشد.

در هر حالت، تصمیم باید با تحلیل گرفته شود، نه با امید یا احساس.

مهم ترین درس های دارا یکم

1. هیچ سرمایه گذاری بدون ریسک نیست، حتی اگر دولتی باشد.

2. تخفیف جای تحلیل را نمی گیرد.

3. هیجان جمعی همیشه هزینه دارد.

4. سرمایه گذار موفق کسی است که ریسک را مدیریت کند.

5. آموزش، مهم تر از هر تبلیغی است.

جمع بندی

دارا یکم قرار بود اولین قدم در مردمی کردن اقتصاد باشد، اما به یکی از دلایل بی اعتمادی مردم به بورس تبدیل شد.

نه به خاطر ماهیت صندوق، بلکه به دلیل اجرای اشتباه، زمان بد عرضه و نبود آموزش.

اگر بخواهیم از این تجربه درس بگیریم باید یاد بگیریم قبل از هر خریدی، بفهمیم چه می خریم، چرا می خریم و چه زمانی باید خارج شویم.

در تیم ما، بارها دیده ایم که سود واقعی از تحلیل و انضباط به دست می آید، نه از شانس و شایعه.

بازار دشمن نادانی نیست، دشمن بی انضباطی است.

خدمات تیم فرشاد مصفا

اگر به دنبال مدیریت حرفه ای دارایی خود هستید، می توانید از خدمات تخصصی سبدگردانی ما استفاده کنید:

• سبدگردانی بورس
• سبدگردانی طلا
• سبدگردانی ارز دیجیتال

همچنین در تیم ما یک استارتاپ حقوقی فعال است که خدمات مشاوره و وکالت را با نگاه اقتصادی برای کسب و کارها و افراد ارائه می دهد.

نویسنده: فرشاد مصفا

کارشناس ارشد مدیریت کارآفرینی از دانشگاه تهران

موسس تیم سبدگردانی و استارتاپ حقوقی در زمینه مشاوره و وکالت

با بیش از ده سال سابقه فعالیت در بازار بورس، طلا و ارز دیجیتال

اینستاگرام: https://www.instagram.com/farshadmosaffa/

یوتیوب: https://youtube.com/@farshadmosaffa

لینکدین: https://www.linkedin.com/in/farshad-mosaffa

توییتر (X): https://x.com/FarshadMosaffa