اوراق بدهی چیست و چرا سرمایه گذاران سراغش می روند؟

منتشر شده در 1404/08/06

در بازارهای مالی همیشه دنبال سودهای بزرگ و هیجان انگیز نباشید.

گاهی مهم ترین بخش سرمایه گذاری، آرامش و پیش بینی پذیری است.

اوراق بدهی دقیقا برای همین هدف طراحی شده است؛ یعنی سرمایه گذاری با ریسک پایین و بازده مشخص.

در این مقاله از نگاه من، توضیح می دهم که اوراق بدهی چیست، چه انواعی دارد، چه مزایا و معایبی دارد و در نهایت چطور می تواند بخشی از یک سبد سرمایه گذاری حرفه ای باشد.

تعریف ساده اوراق بدهی

اوراق بدهی یا همان اوراق قرضه، نوعی قرارداد مالی است که در آن شما پول خود را به یک نهاد (مثل دولت یا شرکت) قرض می دهید.

در مقابل، آن نهاد متعهد می شود در زمان مشخصی اصل پول شما را بازگرداند و در طول دوره، سود مشخصی پرداخت کند.

به زبان ساده شما وام دهنده هستید و طرف مقابل، وام گیرنده.

در واقع با خرید اوراق بدهی، شما طلبکار دولت یا شرکت می شوید.

چرا به آن اوراق بدهی گفته می شود

چون این تعهد در قالب یک سند رسمی منتشر می شود که نشان می دهد شما طلبکار هستید و این سند قابلیت معامله در بازار را دارد.

به همین دلیل اگر به پول نقد نیاز داشتید، می توانید پیش از موعد سررسید اوراق را در بازار سرمایه بفروشید.

انواع اوراق بدهی

در ایران اوراق بدهی چند نوع اصلی دارد که هرکدام کاربرد خاصی دارند.

اوراق خزانه دولتی

دولت برای تامین بودجه یا پرداخت بدهی های خود، این اوراق را منتشر می کند.

ریسک نکول آن تقریبا صفر است چون دولت ضامن پرداخت است.

اوراق مشارکت

برای تامین مالی پروژه های عمرانی، تولیدی یا خدماتی منتشر می شود.

سود این اوراق معمولا تضمین شده و از محل درآمد پروژه پرداخت می شود.

صکوک اسلامی

در نظام مالی اسلامی مثل ایران، اوراق باید با اصول شرعی سازگار باشد تا شبهه ربا نداشته باشد.

صکوک انواع مختلفی دارد مثل صکوک اجاره، مرابحه، استصناع و منفعت.

اوراق شرکتی

شرکت های خصوصی یا بورسی برای تامین منابع مالی از این اوراق استفاده می کنند.

سود این اوراق معمولا بالاتر است ولی ریسک بیشتری هم دارد چون تضمین آن به اعتبار شرکت بستگی دارد.

سود اوراق بدهی چگونه پرداخت می شود

سود اوراق بدهی معمولا ثابت و از قبل تعیین شده است.

مثلا ممکن است اوراقی با نرخ سود سالانه 22 درصد منتشر شود که هر سه ماه یک بار، سود به حساب سرمایه گذار واریز می شود.

در پایان دوره نیز اصل سرمایه بازگردانده می شود.

همین ویژگی باعث شده بسیاری از سرمایه گذاران در دوره های پرنوسان بازار، بخشی از دارایی خود را به اوراق بدهی اختصاص دهند تا سودی آرام و قابل پیش بینی داشته باشند.

مزایای سرمایه گذاری در اوراق بدهی

امنیت بالا

چون دولت یا شرکت های معتبر ناشر این اوراق هستند و معمولا بازپرداخت تضمین شده دارد.

بازده قابل پیش بینی

سرمایه گذار از ابتدا می داند چه زمانی و با چه نرخی سود دریافت می کند.

نقدشوندگی مناسب

در بازار سرمایه می توانید اوراق بدهی را در هر زمان بفروشید و پولتان را زودتر دریافت کنید.

تنوع در سبد سرمایه گذاری

اگر سرمایه شما فقط در بورس، طلا یا ارز دیجیتال است، بخشی از آن را می توانید برای کاهش ریسک در اوراق بدهی نگهداری کنید.

معافیت مالیاتی

در بسیاری از اوراق دولتی، سود پرداختی از مالیات معاف است و این امتیاز مهمی برای سرمایه گذار است.

ریسک های احتمالی اوراق بدهی

هیچ سرمایه گذاری بدون ریسک نیست. حتی اوراق بدهی هم ریسک هایی دارد.

ریسک نرخ بهره: اگر نرخ سود بانکی افزایش یابد، ارزش اوراق قدیمی در بازار پایین می آید.
ریسک نقدشوندگی: ممکن است در برخی زمان ها فروش اوراق سخت تر شود.
ریسک تورم: اگر تورم بالا باشد، سود ثابت اوراق ممکن است قدرت خرید شما را کاهش دهد.

مقایسه اوراق بدهی با سهام و طلا

در ایران، بیشتر سرمایه گذاران بین سه گزینه اصلی تصمیم می گیرند: سهام، طلا و اوراق بدهی.

سهام پتانسیل رشد بالا دارد ولی ریسک آن زیاد است.
طلا برای حفظ ارزش در برابر تورم مناسب است اما بازده آن تابع نرخ دلار و شرایط جهانی است.
اوراق بدهی بازدهی کمتر دارد ولی ثبات بیشتری ایجاد می کند.

در سبد سرمایه گذاری حرفه ای، ترکیب منطقی این سه ابزار باعث می شود هم رشد داشته باشید و هم امنیت سرمایه حفظ شود.

نقش اوراق بدهی در سبد سرمایه گذاری

در تیم سبدگردانی ما، از اوراق بدهی برای مدیریت نوسان بازار و حفظ نقدینگی استفاده می شود.

وقتی بازار سهام یا ارز دیجیتال وارد فاز اصلاح می شود، وجود اوراق بدهی در سبد کمک می کند کل بازده پرتفوی دچار افت شدید نشود.

در سبدهای متعادل معمولا 20 تا 40 درصد دارایی به اوراق بدهی اختصاص داده می شود و در سبدهای محافظه کارانه ممکن است این عدد تا 70 درصد هم برسد.

چه زمانی خرید اوراق بدهی منطقی است

وقتی بازار در شرایط بی اعتمادی یا نوسان شدید است و شما می خواهید ارزش پولتان حفظ شود، خرید اوراق بدهی تصمیم عاقلانه ای است.

این ابزار نقش پناهگاه امن سرمایه را در دوران پرتنش اقتصادی دارد.

تفاوت اوراق بدهی با سپرده بانکی

سپرده بانکی نوعی وام دادن به بانک است اما نقدشوندگی آن پایین تر است و برداشت قبل از موعد جریمه دارد.

در حالی که اوراق بدهی را می توان در بازار سرمایه به سرعت فروخت و در برخی دوره ها سود آن حتی از سود بانکی بیشتر است.

آیا اوراق بدهی برای همه مناسب است

اگر هدفتان رشد سریع و بازده بالا در کوتاه مدت است، شاید این ابزار برای شما مناسب نباشد.

اما اگر به دنبال ثبات، درآمد مطمئن و آرامش ذهنی هستید، اوراق بدهی باید بخشی از سبد سرمایه گذاری شما باشد.

نکته مهم برای سرمایه گذاران ایرانی

در اقتصاد ایران که نرخ بهره و تورم دائما در حال تغییر است، زمان خرید و فروش اوراق بدهی اهمیت زیادی دارد.

گاهی باید ترکیب دارایی ها را بر اساس سیاست های بانک مرکزی یا شرایط بازار تنظیم کرد.

برای این کار مشورت با تیم های حرفه ای سبدگردانی بسیار مهم است.

خدمات تیم فرشاد مصفا

اگر به دنبال مدیریت حرفه ای دارایی خود هستید، می توانید از خدمات تخصصی سبدگردانی ما استفاده کنید:

همچنین در تیم ما یک استارتاپ حقوقی فعال است که خدمات مشاوره و وکالت را با نگاه اقتصادی برای کسب و کارها و افراد ارائه می دهد.

نویسنده: فرشاد مصفا

کارشناس ارشد مدیریت کارآفرینی از دانشگاه تهران

موسس تیم سبدگردانی و استارتاپ حقوقی در زمینه مشاوره و وکالت

با بیش از ده سال سابقه فعالیت در بازار بورس، طلا و ارز دیجیتال

اینستاگرام: https://www.instagram.com/farshadmosaffa/

یوتیوب: https://youtube.com/@farshadmosaffa

لینکدین: https://www.linkedin.com/in/farshad-mosaffa

توییتر (X): https://x.com/FarshadMosaffa