اوراق بدهی چیست و چرا باید در آن سرمایه‌گذاری کنیم؟

منتشر شده در 1404/07/28

در دنیای سرمایه گذاری همیشه نباید دنبال هیجان، ریسک یا سودهای نجومی بود. گاهی مهم تر از رشد سریع سرمایه، ثبات و پیش بینی پذیری است.

اوراق بدهی یکی از ابزارهایی است که برای همین هدف طراحی شده است؛ یعنی سرمایه گذاری با ریسک کمتر و سود مشخص.

در این مطلب توضیح می دهم که اوراق بدهی دقیقا چیست، چه انواعی دارد، چطور کار می کند و چه زمانی برای سرمایه گذار ایرانی انتخاب درستی است.

تعریف ساده اوراق بدهی

اوراق بدهی یا همان اوراق قرضه، نوعی قرارداد مالی است که در آن شما پول خود را به یک نهاد مثل دولت، شرکت یا موسسه مالی قرض می دهید. در مقابل، آن نهاد تعهد می کند در زمان مشخصی اصل پول را به شما بازگرداند و در طول دوره سود معینی پرداخت کند.

به زبان ساده، شما وام دهنده هستید و دولت یا شرکت وام گیرنده. در واقع اوراق بدهی سندی است که نشان می دهد شما طلبکار آن نهاد هستید.

چرا به آن اوراق می گویند

چون این رابطه مالی در قالب برگه یا سندی رسمی ثبت می شود که قابل معامله است. یعنی شما می توانید قبل از پایان دوره، اوراق خود را در بازار سرمایه بفروشید و پولتان را زودتر دریافت کنید.

انواع اوراق بدهی

در ایران و سایر کشورها، اوراق بدهی به چند دسته مهم تقسیم می شود.

اوراق خزانه دولتی

این اوراق را دولت برای تامین بودجه یا پرداخت بدهی های خود منتشر می کند. ریسک نکول در این اوراق تقریبا صفر است چون دولت ضامن بازپرداخت است.

اوراق مشارکت

برای اجرای پروژه های عمرانی، صنعتی یا تولیدی منتشر می شود. سود این اوراق معمولا تضمین شده و از محل درآمد همان پروژه پرداخت می شود.

صکوک اسلامی

در کشورهایی مانند ایران که نظام مالی اسلامی دارند، اوراق بدهی باید از نظر شرعی بدون شبهه ربا باشد. صکوک انواع مختلفی دارد مثل صکوک اجاره، مرابحه یا منفعت.

اوراق شرکتی

این اوراق را شرکت های خصوصی یا بورسی منتشر می کنند تا منابع مالی جذب کنند. سودشان معمولا از اوراق دولتی بیشتر است اما ریسک نکول شرکت نیز بالاتر است.

سود اوراق بدهی چگونه محاسبه می شود

اغلب اوراق بدهی دارای سود ثابت و از پیش تعیین شده هستند. مثلا اوراقی با نرخ سود سالانه 22 درصد ممکن است هر سه ماه یک بار سود به حساب شما واریز کند. در پایان دوره نیز اصل سرمایه بازگردانده می شود.

به همین دلیل خیلی از سرمایه گذاران در زمان نوسان شدید بازار سراغ اوراق بدهی می روند تا سودی مطمئن و آرام داشته باشند.

مزایای سرمایه گذاری در اوراق بدهی

امنیت بالا

چون منتشر کننده معمولا دولت یا شرکت های معتبر است و بازپرداخت سود و اصل پول تضمین می شود.

بازده قابل پیش بینی

از ابتدا مشخص است که در چه تاریخی و با چه نرخی سود پرداخت می شود. این ویژگی برای برنامه ریزی مالی اهمیت زیادی دارد.

نقدشوندگی مناسب

اوراق بدهی در بازار سرمایه قابل خرید و فروش است، پس اگر نیاز به پول نقد داشتید می توانید آن را زودتر بفروشید.

تنوع در سبد سرمایه گذاری

اگر بخش زیادی از دارایی شما در سهام، طلا یا ارز دیجیتال است، اوراق بدهی می تواند بخش کم ریسک و باثبات سبد شما را تشکیل دهد.

معافیت های مالیاتی

در بسیاری از اوراق دولتی، سود پرداختی از مالیات معاف است که این ویژگی جذابیت آن را بیشتر می کند.

ریسک های احتمالی اوراق بدهی

هیچ سرمایه گذاری بدون ریسک نیست. اوراق بدهی هم ریسک های خاص خود را دارد:

ریسک نرخ بهره: اگر نرخ سود بانکی افزایش پیدا کند، قیمت اوراق قدیمی کاهش می یابد.
ریسک نقدشوندگی: ممکن است در بعضی زمان ها نتوانید اوراق را به سرعت بفروشید.
ریسک تورم: اگر تورم بسیار بالا باشد، سود ثابت اوراق قدرت خرید شما را کاهش می دهد.

اوراق بدهی در مقایسه با سهام و طلا

در بازار ایران، سرمایه گذاران اغلب بین سه گزینه اصلی انتخاب می کنند: سهام، طلا و اوراق بدهی.

سهام می تواند بازده بالا داشته باشد ولی نوسانش زیاد است.
طلا بیشتر برای حفظ ارزش پول در برابر تورم مناسب است.
اوراق بدهی بازده کمتری دارد اما ثبات و پیش بینی پذیری بالایی دارد.

در واقع ترکیب درست این سه ابزار است که باعث رشد منطقی و کنترل ریسک می شود.

نقش اوراق بدهی در سبد سرمایه گذاری

در تیم سبدگردانی ما، اوراق بدهی نقش کنترل کننده نوسان و حفظ نقدینگی را دارد. وقتی بازار سهام یا ارز دیجیتال در فاز اصلاح است، وجود بخشی از سرمایه در اوراق بدهی باعث می شود کل بازده پرتفوی افت نکند.

در سبدهای متعادل معمولا بین 20 تا 40 درصد دارایی به اوراق اختصاص داده می شود و در سبدهای محافظه کارانه این عدد حتی تا 70 درصد می رسد.

چه زمانی خرید اوراق بدهی منطقی است

اگر هدفتان حفظ ارزش سرمایه با ریسک پایین است، یا می بینید بازار در شرایط بی اعتمادی قرار دارد، خرید اوراق بدهی انتخاب عاقلانه ای است.

این اوراق در واقع پناهگاه امن سرمایه در دوران نوسان بازار هستند.

تفاوت اوراق بدهی با سپرده بانکی

سپرده بانکی هم نوعی وام دادن به بانک است اما نقدشوندگی آن کمتر است و برداشت پیش از موعد معمولاً جریمه دارد.

در حالی که اوراق بدهی در بازار سرمایه قابل فروش است و در برخی دوره ها سودی بیشتر از سپرده بانکی دارد.

آیا اوراق بدهی برای همه مناسب است

اگر هدفتان رشد سریع سرمایه در کوتاه مدت است، اوراق بدهی شاید برای شما جذاب نباشد.

اما اگر به دنبال ثبات، آرامش و درآمد مطمئن هستید، باید در سبد سرمایه گذاری شما جایی برای آن باشد.

نکته مهم برای سرمایه گذاران ایرانی

در اقتصادی مانند ایران که نرخ بهره و تورم متغیر است، زمان خرید و فروش اوراق بدهی اهمیت زیادی دارد.

گاهی باید ترکیب سبد را با تغییر سیاست های بانکی یا انتظارات تورمی تنظیم کرد.

به همین دلیل بهتر است قبل از خرید، با تیمی حرفه ای مشورت کنید تا سبد شما بین سهام، طلا، ارز دیجیتال و اوراق بدهی به شکل بهینه تنظیم شود.

خدمات تیم فرشاد مصفا

اگر به دنبال مدیریت حرفه ای دارایی خود هستید، می توانید از خدمات تخصصی سبدگردانی ما استفاده کنید:

همچنین در تیم ما یک استارتاپ حقوقی فعال است که خدمات مشاوره و وکالت را با نگاه اقتصادی برای کسب و کارها و افراد ارائه می دهد.

نویسنده: فرشاد مصفا

کارشناس ارشد مدیریت کارآفرینی از دانشگاه تهران

موسس تیم سبدگردانی و استارتاپ حقوقی در زمینه مشاوره و وکالت

با بیش از ده سال سابقه فعالیت در بازار بورس، طلا و ارز دیجیتال

اینستاگرام: https://www.instagram.com/farshadmosaffa/

یوتیوب: https://youtube.com/@farshadmosaffa

لینکدین: https://www.linkedin.com/in/farshad-mosaffa

توییتر (X): https://x.com/FarshadMosaffa