حذف چهار صفر از پول؛ تصمیم درست یا اشتباه؟

در سال های اخیر بحث حذف چهار صفر از پول ملی دوباره جدی شده است.

این بار اما موضوع تنها حذف صفر نیست؛ بلکه با تصویب قانون جدید، واحد پول ملی ریال و جزء آن قران تعیین شده و عملاً «تومان» از چرخه رسمی کنار گذاشته می شود.

سوالی که ذهن بسیاری را درگیر کرده این است: آیا این تصمیم می تواند به بهبود اقتصاد و کنترل تورم کمک کند یا فقط تغییری ظاهری است؟

در این مقاله از دید یک تحلیلگر بازارهای مالی و اقتصاد کلان بررسی می کنیم که حذف چهار صفر از پول چه معنا و اثری دارد، چه مزایا و چه چالش هایی ایجاد می کند و در نهایت آیا تصمیم درستی است یا نه.

حذف صفر از پول یعنی چه

وقتی تورم سال ها ادامه پیدا کند، ارزش واقعی پول پایین می آید و اعداد روی اسکناس ها بزرگ می شود. در چنین شرایطی دولت برای ساده سازی مبادلات تصمیم می گیرد چند صفر را حذف کند.

در طرح جدید بانک مرکزی قرار است هر ده هزار ریال فعلی برابر با یک ریال جدید باشد.

جزء پول ملی نیز قران خواهد بود، به طوری که هر یک ریال جدید معادل صد قران است.

به طور مثال:

• بیست هزار ریال قدیم = دو ریال جدید
• صد و پنجاه هزار ریال قدیم = پانزده ریال جدید
• دو هزار و پانصد ریال قدیم = بیست و پنج صدم ریال جدید (بیست و پنج قران)

این تغییر باعث می شود محاسبات و قیمت ها ساده تر شوند اما ارزش واقعی پول تغییری نمی کند.

تجربه کشورهای دیگر از حذف صفر

تجربه جهانی نشان می دهد که حذف صفر فقط زمانی موفق است که با اصلاحات اقتصادی واقعی همراه باشد.

• ترکیه در سال 2005 شش صفر از لیر حذف کرد و به دلیل کنترل تورم و انضباط مالی این تصمیم موفق بود.
• برزیل چندین بار صفر حذف کرد اما چون تورم ادامه داشت اثر ماندگاری نداشت.
• زیمبابوه با تورم افسارگسیخته بیش از بیست و پنج صفر حذف کرد اما پول ملی عملاً نابود شد.

نتیجه روشن است:

اگر تورم مهار نشود، حذف صفر بی فایده است.

مزایای حذف چهار صفر از پول ملی

ساده تر شدن محاسبات و مبادلات

اعداد کوچک تر، خواناتر و قابل فهم تر می شوند.

در فاکتورها، حسابداری، سیستم های بانکی و معاملات روزمره، خطا و پیچیدگی کاهش می یابد.

کاهش هزینه چاپ و توزیع پول

اسکناس های جدید به دلیل اعداد کوچک تر، ساده تر و کم حجم تر چاپ می شوند. این موضوع هزینه چاپ، نگهداری و امحای اسکناس را کاهش می دهد.

وحدت پولی با حذف تومان

در سیستم جدید همه چیز با ریال و قران سنجیده می شود. حذف واحدهای غیررسمی مانند تومان باعث شفافیت و هماهنگی در محاسبات بانکی، اسناد رسمی و تابلوهای قیمت می شود.

بهبود ظاهر و اعتبار پول ملی

وقتی روی اسکناس ها اعداد کوچک تر درج می شود، چهره پول ملی در نگاه مردم و سرمایه گذاران خارجی حرفه ای تر و معتبرتر به نظر می رسد.

معایب و چالش های حذف صفر

اثر ظاهری و کوتاه مدت

حذف صفر در ظاهر وضعیت را ساده تر می کند اما بدون کنترل تورم عددها خیلی زود دوباره بزرگ می شوند.

هزینه اجرایی بالا

تغییر اسکناس ها، اصلاح نرم افزارها و تابلوهای قیمت، بازنویسی قراردادها و آموزش مردم، هزینه بر است و اگر مدیریت نشود فشار مالی قابل توجهی به دولت و کسب و کارها وارد می کند.

سردرگمی مردم در دوره گذار

تا زمانی که همه به ریال جدید و قران عادت کنند احتمال اشتباه در محاسبات یا سوءاستفاده از تفاوت اعداد وجود دارد. این مرحله باید با آموزش عمومی و اطلاع رسانی دقیق همراه شود.

خطر بازگشت صفرها در صورت تورم

اگر بعد از اجرای این سیاست تورم مهار نشود، دوباره همان مسیر تکرار می شود و چند سال بعد باز هم باید صفرها را حذف کرد.

آیا حذف صفر بر تورم اثر دارد

پاسخ کوتاه: خیر.

حذف صفر از پول هیچ گونه اثر مستقیم بر تورم ندارد.

تورم نتیجه خلق پول بی پشتوانه، کسری بودجه و بی انضباطی مالی است.

تنها در صورتی که حذف صفر هم زمان با اصلاح سیاست های پولی و مالی انجام شود می تواند اثر روانی مثبتی داشته باشد و اعتماد عمومی را کمی افزایش دهد.

چرا دولت ها به حذف صفر علاقه دارند

زیرا از نظر روانی حذف صفر باعث ایجاد حس ثبات در جامعه می شود.

عددها کوچک تر می شوند و مردم تصور می کنند ارزش پول افزایش یافته است.

این سیاست گاهی برای نمایش اقدام مثبت و جلب اعتماد عمومی استفاده می شود هرچند اثر اقتصادی واقعی ندارد.

تاثیر حذف صفر بر زندگی مردم

در کوتاه مدت برای مردم عادی بیشتر از هر چیز باعث گیجی در محاسبات می شود.

بسیاری از قیمت ها باید دوباره یاد گرفته شوند.

اما در بلندمدت اگر اقتصاد باثبات شود واحدهای جدید (ریال و قران) می توانند محاسبات روزمره را ساده تر کنند.

نکته مهم این است که قدرت خرید مردم تغییر نمی کند.

تنها نحوه نمایش اعداد متفاوت می شود.

الزامات موفقیت این تصمیم

برای اینکه حذف چهار صفر از پول ملی به نتیجه مثبت برسد باید چند پیش شرط اساسی فراهم شود:

• کنترل تورم و کاهش رشد نقدینگی
• مهار کسری بودجه و جلوگیری از چاپ پول
• شفافیت در سیاست های ارزی و مالی
• آموزش عمومی درباره نحوه تبدیل ریال قدیم به ریال جدید
• اجرای دقیق قانون حذف تومان و جایگزینی ریال و قران در همه سطوح

بدون این اصلاحات حذف صفر صرفاً یک تغییر شکلی و پرهزینه خواهد بود.

جمع بندی

حذف چهار صفر از پول ملی می تواند گامی مثبت در جهت نظم مالی و سادگی نظام پولی کشور باشد، به ویژه با رسمی شدن ریال و قران.

اما اگر این تصمیم بدون انضباط مالی و کنترل تورم اجرا شود، هیچ اثر واقعی نخواهد داشت.

به بیان ساده:

حذف صفر عددها را کوچک می کند، نه مشکلات اقتصاد را.

خدمات ما در تیم فرشاد مصفا

ما در تیم فرشاد مصفا خدمات حرفه ای و تخصصی در حوزه سرمایه گذاری و مشاوره ارائه می دهیم:

• سبدگردانی بورس
• سبدگردانی طلا
• سبدگردانی ارز دیجیتال
• مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری

درباره نویسنده

فرشاد مصفا موسس تیم سبدگردانی و استارتاپ حقوقی از سال 1393 در بازارهای مالی فعال است.

او کارشناس ارشد مدیریت کارآفرینی از دانشگاه تهران بوده و با تجربه بیش از یک دهه در بورس طلا و ارزهای دیجیتال یکی از متخصصان شناخته شده این حوزه در ایران است.

برای ارتباط و دنبال کردن فعالیت ها:

• اینستاگرام: https://www.instagram.com/farshadmosaffa/
• یوتیوب: https://youtube.com/@farshadmosaffa
• لینکدین: https://www.linkedin.com/in/farshad-mosaffa